Met ‘-schaamte’ als woord van 2019 houdt het Genootschap Onze Taal ons – al dan niet bewust – een spiegel voor. Realiseren we ons dat gevoelens van ‘schaamte’ echt iets anders zijn dan ‘schuldgevoelens’? Schaamte is een gevoel waarbij je je voorstelt wat anderen van jou (zullen) denken in ongunstige zin, terwijl bij schuldgevoelens je een voorstelling maakt hoe zeer je een ander hebt benadeeld. Laatstgenoemde emoties zorgen voor geheel ander handelen dan eerstgenoemde.

Schaamte brengt minder verheffend menselijk gedrag voort zoals afschuiven van verantwoordelijkheid (denk aan Adam, Eva en de slang in het Bijbelverhaal), bagatelliseren, egocentrisme, maskerades, wantrouwen, kort lontje, agressie. Daarentegen krijgen we met schuld als voedingsbodem in principe handelen dat een stuk constructiever uitpakt voor ons samenleven, waaronder inspanningen om te herstellen wat ‘de ander’ is aangedaan.

Enfin, met ‘-schaamte’ wordt het Nederlandse samenleven uitdagend de maat gemeten. Het is hoe dan ook een beduidend minder onschuldig woordje dan menigeen denkt.

Ingezonden brief, de Volkskrant (website), 1 januari 2020, (papieren editie; opinie & debat) 2 januari 2020.