De terreur van schaamte; Brandstof voor agressie – “Het boek is een aanrader voor mensen in beleid en politiek, een uitdaging om naar geweldsmechanismen te kijken vanuit een ander gezichtspunt dan tot dusverre gebruikelijk. VNG Magazine, 2007.
De terreur van schaamte: Het gedachtegoed dat wordt uiteengezet is een stellingname tegen de ‘culturalisering’ van geweld. Dit betreft de aanhoudende tendens om geweld – bijvoorbeeld, uit de islamitische naar de Westerse wereld – hoofdzakelijk of zelfs exclusief toe te schrijven aan de culturele en/of religieuze achtergrond van de betreffende Arabisch-islamitische actoren. Dit is een alleszins eenzijdige benadering, daar we onvoldoende rekenschap geven van onze ‘autochtone natuur’, waaronder kenmerkende eigenschappen van ons emotionele huishouden.
Zoals de titel al suggereert wordt hier een gedetailleerde analyse aangereikt van het schaamtefenomeen. Dat is tot nu toe sterk verwaarloosd bij onderzoek naar geweld en andere vormen van ernstig sociaal afwijkend gedrag, terwijl het feitelijk als crimogene factor onderkend zou moeten worden. Er is namelijk een betrekkelijk directe lijn te trekken tussen ‘schaamte’ en ‘geweld’. Die lijn heeft zelfs een causaal karakter: schaamte veroorzaakt, onder bepaalde voorwaarden, vormen van zeer agressief gedrag. Tot de meest significante voorwaarden behoren ernstig gemankeerde mogelijkheden zich op reguliere wijze sociaal-emotioneel geborgen te weten in het heden (het gemis aan a sense of belonging) én het ontbreken van duurzame toekomstverwachtingen.
Hoewel ‘schaamte’ wél in toenemende mate ter sprake wordt gebracht – onder meer in relatie tot terroristisch geweld uit de islamitische wereld – wordt de reikwijdte van het schaamtefenomeen nauwelijks onderkend. Die reikwijdte krijgt hier nadere invulling. Uit het (experimentele) onderzoek dat beschikbaar is en dat hier wordt aangehaald, wordt het aannemelijk dat de aangereikte verklaringsgrond een substantiële invloed heeft bij het ontstaan van uiteenlopende realisaties van geweld, dwars door alle culturen en sociale lagen heen.
De terreur van schaamte is in herdruk weer beschikbaar.
