Doorslaggevend bij het ontstaan van agressief gedrag, excessief geweld en brute radicalisering is schaamte. Dat pijnlijke gevoel ontstaat door pregnante ervaringen met vernederingen en diepgewortelde angst voor dergelijke krenkingen. Die vernederingen doen we in de eerste plaats op in de sociale groep waarin we geboren worden en opgroeien. De eigen sociale groep is de bron voor fnuikende schaamte-ervaringen.
door Aart G. Broek
BOZE BUITENWERELD / Voor die ernstige en langdurige vernederingen wijst menig moslim naar de westerse samenlevingen als de wereld van het grote kwaad. Het is kenmerkend voor mensen met een opeenstapeling van schaamte-ervaringen om dergelijk falen te externaliseren, d.w.z. exclusief toe te schrijven aan anderen dan zichzelf en de eigen groep. Voor ieder van ons mensen is het een enorme inspanning om het eigen aandeel in het beschamende handelen onder de loep te nemen.
We zijn geneigd dit te ontkennen en te verzwijgen, waarvoor de psycholoog Tas de term ‘geloochende schaamte’ introduceerde. Voor moslims geldt dit natuurlijk ook, terwijl er een pijnlijk gevarieerde waaier aan schaamte-ervaringen opdoemt: van wereldwijd tot op persoonlijk niveau in de wijk en thuis in de familie.
EIGEN BOEZEM / Schaamte-ervaringen worden volop in de eigen moslimgroepen opgelopen, zowel door mannen als vrouwen, ongeacht de sociale laag, het opleidingsniveau en de culturele verscheidenheid, in het Europese land en in de brede islamitische wereld, in wijd verband en op individueel niveau in de directe omgeving, heden ten dage en in het verleden. De schaamte-ervaringen die in eigen gelederen worden opgedaan, vormen vóór alles de vruchtbare bodem voor agressie, geweld en radicalisering. Niet voor niets komen de meeste jihadstrijders uit landen als Marokko en níet uit de islamitische groepen in westerse samenlevingen.
Voorgaande is een fragment uit het hoofdstuk ‘In eigen boezem’ in Schaamrood; Aantekeningen over angst, agressie en ambitie. Het boek is te verkrijgen via reguliere webwinkels als bol.com, bruna, ako, eci en managementboek of regionale boekhandels als Paagman en De Kler; gebrocheerd in omslag met flappen, 164 blz., € 16,50.
Foto’s © Aart G. Broek / Klasse!
Motiverende respons uit de eerste hand:
‘[Ik heb] met veel plezier Schaamrood gelezen. Zowel herkenning als out-of-the-box ervaring bij je essays. […] Je boek zet aan tot denken én draagt ook oplossingen aan.’ MvD, 21 september 2017.
‘[Ik] heb je boek in één dag uitgelezen. Makkelijk leesbaar en fascinerend. Mijn complimenten.’ NS-G, 23 september 2017
‘Veel dank voor je boek met belangrijke beschouwingen over schaamte en vernedering.’
EHB, 24 september 2017