Waarom luisteren leiders niet naar tegenspraak? Deugdelijke tegenspraak voorkomt bedrijfs- en beleidsfiasco’s. Tegenspraak is een profijtelijke uitdaging. Toch houden toezichthouders, directie en management niet van kritische dwarsliggers. Het spreekwoord wil anders, maar in de praktijk geldt: beter ten hele gedwaald dan ten halve gekeerd.
De schok die bij tegenspraak ontstaat, is een kwestie van schaamte: het pijnlijke gevoel dat we krijgen wanneer we worden vernederd of dreigen te worden vernederd. Door kritische tegenspraak bevinden we ons plots niet meer ín de groep, maar staan juist te kijk vóór de groep waartoe we behoren. We verlangen bewondering. We haten het buitengesloten worden. We haten schaamte.
Het is een opgave om te accepteren dat je door je ondergeschikten en gelijken kritisch wordt tegengesproken. Het is óók een opgave om je meerderen of gelijken daadwérkelijk tegen te spreken.
Tóch is het haalbaar om het gefundeerde tegenspreken in een organisatie te integreren. Tegenspraak deugdelijk meenemen, voorkomt bovendien klokkenluiden. Centraal staat de beheersing van schaamte-ervaringen. Er staat ons een half dozijn praktische opties ter beschikking om tegenspraak mogelijk te maken. Rails worden sterk door dwarsliggers. Organisaties ook.
Aart G. Broek, Dwarsliggers; Tegenspraak onder schaamteloos leiderschap
verschijnt bij Uitgeverij In de Knipscheer, Haarlem, 2013
en is verkrijgbaar bij de reguliere (digitale) boekhandels, zoals bol.com
