Op de drie Nederlands-Caraïbische eilanden, Aruba, Bonaire en Curaçao, wordt een eigen creoolse taal gesproken, het Papiamentu (of Papiamento). Sinds de jaren rond de afschaffing van de slavernij, in 1863, worden ook de eerste teksten in deze taal gepubliceerd. Daartoe behoren verhalen, romans, gedichten, essays, pamfletten, liederen, dialogen en toneelteksten, die met weidse uitleg als ‘literatuur’ werden of worden aangeduid. Hierin staat centraal hoe de bewoners van de eilanden naar zichzelf, elkaar, hun verleden en naar buitenstaanders uit de westerse wereld keken en kijken. Deze teksten zijn daarmee een weerspiegeling van de sentimenten en ideologieën in de eilandsamenlevingen van Aruba, Bonaire en Curaçao.
De aanvankelijke waardering voor de westerse, blanke beschaving verandert langzaam in scherpe kritiek op en verzet tegen de invloed van die wereld op de eilanden. De etnische lading hiervan heeft in de twintigste eeuw naar binnen en buiten tot heftige tegenstellingen geleid. In deze conflicten hebben Nederland en het Nederlands een wisselende rol gespeeld.
Deze geschiedenis is geboekstaafd in DE KLEUR VAN MIJN EILAND; IDEOLOGIE EN SCHRIJVEN IN HET PAPIAMENTS SINDS 1863; Deel 1: de geschiedschrijving (338 pp.) van de hand van Aart G. Broek; Deel 2: een anthologie (562 pp.) onder redactie van Aart G. Broek, Sidney Joubert en Lucille Berry-Haseth. De set werd in 2006 verzorgd door het Koninklijk Instituut voor Taal- Land- en Volkenkunde, Leiden, en is verkrijgbaar bij uitgeverij Brill.
Deze geschiedschrijving en de anthologie tonen beide ruimschoots de genoemde ontwikkelingen, vooral ook door de gevarieerde keuze uit teksten van Pierre Lauffer, Elis Juliana, Nydia Ecury, Cola Debrot, Henry Habibe, Carel de Haseth, May Henriquez, Frank Martinus Arion, Luis H. Daal, Ernesto Rosenstand, Jules de Palm en Tip Marugg. Hiermee wordt voor het eerst deze gedachtewereld toegankelijk gemaakt voor een Nederlands publiek.
Al deze auteurs kijken heel verschillend naar hun eiland, maar allen hebben een uitgesproken beeld van, in overdrachtelijke zin, ‘de kleur van mijn eiland’. Deze twee boeken bieden daarom een bijzonder, veelkleurig schouwspel van drie Caraïbische eilanden.
Een Engelstalige samenvatting van de geschiedschrijving / anthologie verscheen onder de titel The Colour of My Island; Ideology and Writing in Papiamentu (Aruba, Bonaire & Curaçao); A Bird-eye View (Haarlem, 2009);
Een Franstalige samenvatting verscheen onder de titel ‘La littérature en Papiamentu; Un survol’ in Études Guadeloupéennes (2011), pp. 163-84;
Een Spaanstalige samenvatting verscheen onder de titel ‘Alisios salitreiros; Ideología e escritura en papiamento desde la Emancipación en los años 1860 (Aruba, Bonaire y Curazao)‘ in Cuadernos de Literatura, no. 30, 2011 [=2013], pp. 59-86.
