Over discriminatie op grond van huidskleur zouden wij ons – zo begrijp ik van onder meer de kinderombudsman –  heel nadrukkelijk druk moeten maken. In de samenleving in het algemeen en, niet minder van belang, in (onderwijs- en bedrijfs)organisaties in het bijzonder.

door Aart G. Broek, op website van The Post Online (vanaf  6 juni 2016), Opiniestukken (vanaf 4 oktober 2016) en Doorbraak (België, vanaf 6 december 2016).

Kritiek op het sinterklaasfeest verneem ik niet over zaken als vrouwenemancipatie, duurzaamheid, gezondheid, historische waarheid en hedendaagse verdichting, dierenwelzijn, seksuele moraal, religieuze kinnesinne en wat dies meer zij.
Huidkleur ligt blijkbaar anders. Wij zouden Zwarte Piet zelfs moeten uitzwaaien: weg met die man uit het Sinterklaasfeest. Slecht voorbeeld: zwart en een ondergeschikte rol. Niet te handhaven. Dat begrijp ik niet. Hij lijkt mij een aanstelling voor het leven waard. Juist om onze diversiteit te bewaren.

ONHOUDBAAR / Bizar genoeg gaat het debat over Zwarte Piet uit van een onhoudbaar doel: maak Sinterklaas weer speciaal voor iedereen! Het sinterklaasfeest is helemaal geen feest speciaal voor iedereen en zal dat ook nooit kunnen zijn. Onze multiculturele samenleving staat bol van (al dan niet religieus gevoede) festiviteiten, manifestaties en uitingen van zeer uiteenlopende aard.

Het is ondoenlijk van iedereen in Nederland te verlangen dat hij/zij zich zonder meer kan vinden in elk ervan. Er is geen festiviteit of manifestatie of er is wel meer of minder gegronde kritiek op te leveren. Vrijwel altijd is er sprake van een (symbolische) vorm van discriminatie, vanwege levensovertuiging, politieke gezindheid, godsdienst, ras, geslacht, mensenrechten en wat al niet meer.

Wanneer tolerantie iets betekent, dan is het het verdragen van uitingen die je om enigerlei reden tegen de borst stuiten. Dit is geen pleidooi voor grenzeloos je ‘eigen ding’ doen. De Nederlandse (grond)wet is en blijft leidend. Desalniettemin moeten we ons realiseren dat alle sociale en etnische groepen in onze samenleving zich inlaten met aangelegenheden die ‘de ander’ nauwelijks door de strot krijgt (in figuurlijke en soms zelfs letterlijke zin). Eenieder mag wel wat meer water bij de wijn doen. Anders is het ondoenlijk om met elkaar in Nederland te wonen en stevenen wij af op Noord-Koreaanse gelijkheid, eenstemmigheid en harmonie.

SLIKKEN OF STIKKEN / Er is ongetwijfeld door iedereen een lange lijst samen te stellen van aanstootgevende symbolen, gedragingen en uitingen van de ander. Naast Zwarte Piet valt te denken aan: karnaval, ramadan en het Suikerfeest, vossenjacht, dreadlocks, jongensbesnijdenis, Amsterdam Gay Pride, koningsdag, borstvoeding in het openbaar, spotprenten, kerstmis, Poerim (Lotenfeest), Moederdag, lesbisch moederschap, (Stalinistisch/Maoïstisch) rood, solex, het Wilhelmus, monogamie, kindsoldaten, prostitutie, schotelantennes, Chinees Nieuwjaar, halalvlees, paaseitjes, dierentuinen, Koerden, Divali, bijzonder onderwijs, tambú, kermis, naaktstranden, zwempakdag in wellnesscentra, homohuwelijk, bloemencorso, enzovoorts, enzovoorts.

Kortom, iedereen in élke groep zal toch wat meer moeten slikken dan hij/zij ideaal en prettig vindt. Dan wordt het doenlijk om met elkaar in deze samenleving – of in kleiner verband van organisaties – te (over)leven.
Bovendien heeft iedereen, zo mag ik aannemen, de handen vol aan het verzet tegen daadwerkelijke onderdrukking en uitbuiting, te beginnen binnen de eigen sociale, culturele en etnische groep. Het bestrijden van de veronderstelde symboliek van uitbuiting – zoals Zwarte Piet – schijnt mij toe als symptoombestrijding. Dat leidt vrijwel altijd tot een verergeren van de kwaal.

Noot: Voor deze gedachtegang heb ik mij mede laten inspireren door het essay ‘Two Concepts of Liberty’ van Isaiah Berlin; verkrijgbaar in vertaling als boekuitgave, verzorgd door Uitgeverij Boom, Amsterdam, 2015.

De voorbeeldige ontwikkelingen inzake Sinterklaas en Zwarte Piet op Curaçao kun je terecht bij deze column, eveneens te lezen op de website van Joop, vanaf 8 oktober 2013, in het Antilliaans Dagblad van 9 oktober 2013, de website Opiniestukken.nl, vanaf 15 oktober 2014.